W ostatnim okresie bardzo dużymi problemami w hodowlach psów rasowych są płodność i plenność. Wszystkie czynniki chorobowe i środowiskowe jakie mają na to wpływ są postrzegane zarówno przez hodowców, jak i lekarzy, jako jeden z priorytetów w opiece nad hodowlami. Jednym z patogenów z jakimi się stykamy są bakterie rodzaju Mycoplasma. Ich obecność wykazywana jest w badaniach kontrolnych zarówno suk, jak i samców.
Szacuje się, że nawet 80-90% psów może być nosicielami. Jest to patogen oportunistyczny, zasiedlający błony śluzowe narządów płciowych. Jego rola w patogenezie niepłodności psów ciągle rozpala dyskusje wśród hodowców i lekarzy specjalistów zajmujących się rozrodem.
Po wielu latach badań nadal nie udowodniono jednoznacznego wpływu na niepłodność w hodowli, ale też nie wykluczono takiego wpływu, a przy tym nie opracowano skutecznych metod walki czy zapobiegania.
Dlaczego tak się dzieje?
Po pierwsze, nie każdy dodatni wynik w kierunku Mycoplasma spp. oznacza aktywne objawowe zakażenie. Rodzaj Mycoplasma u psów to ok 15 różnych patogenów m.in. Mycoplasma arginini, Mycoplasma canis, Mycoplasma cynos, Mycoplasma edwardii, Mycoplasma felis, Mycoplasma gateae, Mycoplasma haemocanis, Mycoplasma maculosum. Tylko niektóre z nich mogą być przyczyną niepłodności, obniżonej plenności czy też problemów z donoszeniem ciąży. Nie mamy na razie możliwości identyfikacji i udowodnienia ich wpływu na powyższe.
Po drugie, należy pamiętać, że zarówno środowisko pochwy jak i napletka nie jest jałowe - na jego powierzchni występują zarówno Mycoplasma, Ureaplasma jak i inne bakterie - gronkowce, paciorkowce, E.coli, które mogą dzięki mykoplazmom kolonizować bł.śluzowe i powodować niepłodność.
Po trzecie, patogeny z rodzaju Mycoplasma, mają specyficzną budowę, przez co są oporne na wiele antybiotyków. Nie wiadomo również, czy przeciwciała wytworzone przez psa na dany rodzaj Mycoplasma, będą unieszkodliwiały inne rodzaje tych bakterii.
Po czwarte, Mycoplasma mają naturalne powinowactwo do błon śluzowych, w przypadku zmniejszonej odporności i narażenia na stres ta pierwsza bariera ochronna u psa zadziała bardzo słabo, pozwalając na kolonizację patogenów i rozwój objawów klinicznych w postaci niepłodności.
W przypadku samców dochodzi do zwyrodnienia kanalików nasiennych i tym samym zmniejszenia ilości plemników i nasienia. Mycoplasma była wykrywana również w przypadkach zapaleń najądrzy i gruczołu krokowego, sama osobiście miałam przypadek niepłodności spowodowanej hemospermią czyli obecnością krwi w nasieniu, spowodowanej zakażeniem gruczołu krokowego na tle Mycoplasma spp.
W przypadku zakażeń układu moczowego na tle mykoplazmozy do opisywanych objawów należą: krwiomocz, bolesność podczas oddawania moczu, wielomocz, nietrzymanie moczu - żadnych nietypowych symptomów odróżniających w jakikolwiek sposób od zapaleń dolnych dróg moczowych innego tła.
U suk notuje się puste krycia, resorpcje, zakażenia innymi oportunistycznymi bakteriami, zapalenia błony śluzowej macicy.
Jakie mamy możliwości diagnostyki?
Najczęściej takie badania wykonuje się w przypadku pustych kryć oraz nasienia złej jakości. W obecnych czasach warto rozważyć okresowe wykonywanie profili reprodukcyjnych - psy spotykają się na kryciu, na wystawach, spacerach, jest mnóstwo możliwości przekazania patogenów. Badania takie są też elementem profilaktyki.
Zarówno badania cytologiczne wymazów z pochwy czy nasienia jak i hodowla bakterii z rodzaju Mycoplasma, ze względu na ich specyfikę jest praktycznie nie wykonywana od kiedy mamy do dyspozycji potężne narzędzie jakim jest badanie PCR, czyli wykrywanie materiału genetycznego bakterii. Jest to metoda najbardziej czuła i swoista jeśli chodzi o Mycoplasma ale i również resztę patogenów mających znaczenie w hodowli psów rasowych.
Przy tym wszystkim powinno się pamiętać, że niepłodność to nie tylko Mycoplasma czy herpeswirus, ale i choroby hormonalne, endokrynologiczne, przeszkody anatomiczne i cała masa innych czynników.
Leczyć czy zapobiegać...?
Leczenie zalecane jest w przypadku występowania niepłodności, zmniejszonej płodności - pogorszenia jakości nasienia, resorpcji płodów, pustych kryć. Oczywiście należy również wykluczyć inne powody zaburzeń - aczkolwiek występowanie np. niedoczynności ciałka żółtego nie znaczy, że swoich trzech groszy nie może dorzucić Mycoplasma czy Herpesvirus. Niestety nie mamy zbyt dużego wyboru w leczeniu Mycoplasma, są one oporne na powszechnie stosowane antybiotyki betalaktamowe np. amoksycylinę. Do zalecanych leków należy doksycyklina, stosowana przez dłuższy czas, enrofloksacyna, marbofloksacyna oraz azytromycyna. Kuracja powinna być prowadzona przez kilka tygodni. Często zdarza się przetrwałe nosicielstwo oraz powikłane zakażenia innymi patogenami, jako że Mycoplasma otwiera „wrota” pozwalając na kolonizacje błon śluzowych.
Koniecznie należy zadbać o poprawę odporności naszego stada - poprawić kondycję, żywienie i warunki bytowania. Podpierać się możemy stosowaniem Beta-glukanu, witaminy C, probiotyków, kwasów omega-3. W przypadku samców świetnym wymiataczem wolnych rodników z selenem, drożdżami, witaminą C i E jest preparat Spermaster. Trzeba pamiętać o dość długim okresie regeneracji samca po wyleczeniu. W przypadku suk hodowlanych do dyspozycji mamy kryl, betaglukan z drożdży, owoc dzikiej róży i kwasy tłuszczowe oraz cenne witaminy w MultiVit Dog.
Istotne jest też aby do krycia naturalnego dopuszczać jedynie pary przebadane pod kątem chorób przenoszonych drogą płciową. Przed wprowadzeniem nowego zwierzęcia do stada powinno być ono poddane kwarantannie i badaniom diagnostycznym w kierunku Mycoplasma sp, Herpesvirus i Brucella.
Lekarz medycyny weterynaryjnej Anna Chłosta.
Długoletni hodowca, asystent kynologiczny, właściciel Przychodni Weterynaryjnej „HABABA” na Jurze Krakowsko- Częstochowskiej. Od lat uczestniczy czynnie w organizacji i pomocy przy wystawach, prowadzi szkolenia dla hodowców z zakresu hodowli, rozrodu i endokrynologii. Od 2014 roku hoduje psy rasy American Staffordshire Terrier pod przydomkiem „New Radegost”, ma na koncie wiele sukcesów wystawowych. Psy z jej hodowli zdobyły prestiżowe tytuły Zwycięzców Klubów w Polsce, Czechach czy Niemczech. Została odznaczona Brązową Odznaką Związku Kynologicznego w Polsce. W swojej hodowli największą uwagę zwraca na temperament i zdrowie, regularnie poszerzając zakres badań genetycznych i ortopedycznych. Psy z jej przydomkiem są podstawą wielu znanych hodowli w Polsce. W ciągu ostatnich lat sprowadziła do kraju wiele świeżej krwi hodowlanej z Francji i kolebki hodowanej przez nią rasy - Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.